Two badges for the Ascot Racecourses

by Dr. Stavros Arvanitopoulos, Curator of Athens City Museum - Vouros-Eutaxias Foundation

There is a festive celebration in Great Britain this year for the 300 year anniversary of the foundation by Queen Anne of the courses in Ascot, an estate which belongs (together with the neighbouring Windsor Castle) to the Crown.

The Museum's Collections comprise two badges for the Royal Enclosure, the most prominent of the three enclosures of the site, surrounding (and, at the same time, protecting from the "mob", according to documents of that era) the Royal Box since its construction in 1845. Until the first decades of the 20th century, access to it was allowed exclusively to guests of the King/Queen, which were obliged to follow a quite restrictive dress code and a series of "unwritten rules", referring particularly to women.

The Museum's badges were kept in an envelope bearing the inscription: "Ascot 1912/ Royal Enclosure/ belonging to Misses/ Aik. Vourou/ and Maria Vourou/ (later Dousmani)". Two of Konstantinos Vouros' daughters, Maria (married to admiral Sophocles Dousmanis in 1915) and Aikaterini, sisters of Zenovia (mother of the Museum's founder, Lambros Eutaxias) managed to acquire in 1912 the –then, as well as now– coveted badges. Since the Vouros family belonged to the upper strata of the Greek society of that time, the two sisters naturally participated in one of the leading social events of belle époque Europe, as guests of the English sovereign. Unfortunately, the cheerful, carefree world that Ascot racecourses represented was brutally destroyed just two years later. Through the outcome of the First World War, Europe in its entirety and eventually the whole world were transformed, being violently introduced to the 20th century.

Δυο Κονκάρδες για το Ascot

γράφει ο Δρ. Σταύρος Αρβανιτόπουλος, Επιμελητής του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία

Στη Μεγάλη Βρετανία εορτάζεται φέτος με πανηγυρικό τρόπο η συμπλήρωση 300 χρόνων από την πρώτη διοργάνωση ιπποδρομιών από τη Βασίλισσα Άννα στο χώρο του Ascot, ο οποίος ανήκει (μαζί με το πλησιόχωρο Windsor Castle) στο αγγλικό στέμμα. Η βασιλική οικογένεια εξακολουθεί και σήμερα να έχει ενεργό συμμετοχή στη διεξαγωγή των ιπποδρομιών και ιδίως του πενθήμερου Royal Meeting, του σημαντικότερου από τους αγώνες που διεξάγονται στο χώρο. Για την παρακολούθησή τους από το βασιλέα της Αγγλίας και τα μέλη της οικογενείας του κατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1822 ένα υπερυψωμένο θεωρείο. Το πλάτωμα αμέσως μπροστά και γύρω από αυτό περιφράχθηκε λίγα χρόνια αργότερα, το 1845, ώστε (σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση): "να καταστήσει πολύ ανετότερη την παραμονή στο βασιλικό θεωρείο, κρατώντας σε απόσταση 14,5-15,5 μέτρων τους χορευτές και τους λαϊκούς τραγουδιστές και άλλους μουσικούς οι οποίοι κατακλύζουν κάθε χώρο ιπποδρομιών, και να παράσχει τη δυνατότητα στον Πρίγκιπα [ενν. Αλβέρτο] ή σε οποιονδήποτε από τους προσκεκλημένους της Βασίλισσας [ενν. Βικτωρίας] να παρακολουθήσουν οποιοδήποτε άλογο χωρίς να ενοχλούνται από την πίεση του πλήθους ή να προστατεύονται από αστυνομικούς".

Στον ιδιαίτερο αυτό χώρο (γνωστό ως Royal Enclosure=βασιλικό περίβολο), το δεύτερο επισημότερο σε ολόκληρο το Ascot, δικαίωμα εισόδου ως και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. είχαν μόνο όσοι είχαν λάβει πρόσκληση από τους βασιλείς –σήμερα ακόμη υπάρχουν αυστηροί περιορισμοί για την είσοδο και παραμονή σε αυτόν. Το πρωτόκολλο επέβαλλε, μεταξύ άλλων, την απαγόρευση εισόδου σε διαζευγμένους (η σχετική διάταξη διατηρήθηκε ως το 1955), κώδικα συμπεριφοράς για τις κυρίες, αλλά και ενδυματολογικούς κανόνες για άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι εξακολουθούν να ισχύουν.

Στο αρχείο του Μουσείου, σε φάκελο με τη χειρόγραφη σημείωση "Ascot 1912/ Royal Enclosure/ δεσποινίδων/ Αικ. Βούρου/ και Μαρίας Βούρου/ (μετέπειτα Δούσμανη)", είχαν φυλαχθεί δύο ενδιαφέροντα μικρά αναμνηστικά από το περιώνυμο αυτό ετήσιο αθλητικό και κοινωνικό γεγονός της Μεγάλης Βρετανίας. Οι δύο κόρες του Κωνσταντίνου Βούρου, η Μαρία (από το 1915 σύζυγος Σοφ. Δούσμανη) και η Αικατερίνη, αδελφές της Ζηνοβίας (μητέρας του Λάμπρου Ευταξία), προμηθεύθηκαν το 1912 τις περιζήτητες –τότε, όπως και τώρα– καρφίτσες, που τους επέτρεπαν την είσοδο όχι απλώς στο χώρο των ιπποδρομιών αλλά στον πιο δυσπρόσιτο από τους περιβόλους, το Royal Enclosure.

Καρφίτσα για τους Αγώνες του Ascot του 1912 (αρ. ευρ. 4234)

Σε βάση από λεπτό ξύλο με οδοντωτή περίμετρο επικολλήθηκε χαρτί, το οποίο φέρει τυπωμένο δάφνινο στεφάνι περιμετρικώς, που περιβάλλει στέμμα στην κορυφή και την επιγραφή: "ASCOT 1912/ ROYAL ENCLOSURE" στο κέντρο. Μεταξύ των δύο τμημάτων της παρέμεινε λευκή ταινία για το όνομα του δικαιούχου, η οποία και στις δύο καρφίτσες συμπληρώθηκε με τη χειρόγραφη επιγραφή: "Ma[demoise]lle Vouros". Στην πίσω όψη, όπου και η μεταλλική καρφίτσα για την ανάρτηση, φέρουν τον αύξοντα αριθμό 515 και 541 αντιστοίχως, καθώς και την επισήμανση: "NOT TRANSFERABLE. This Badge must be worn so that it can be easily seen by the Officials. Issued subject to the Rules of Racing" (ΜΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΙΜΟ. Αυτό το σήμα πρέπει να φοριέται έτσι ώστε να είναι εύκολα ορατό από τους εντεταλμένους. Εκδίδεται σύμφωνα με τον Κανονισμό των Ιπποδρομιών).

Την εποχή που οι δύο αδελφές Βούρου φτάνουν στην Αγγλία για να παρακολουθήσουν τους αγώνες, το Ascot βρίσκεται σε πλήρη άνθηση. Το ίδιο εκείνο έτος (1912) μάλιστα, για πρώτη φορά χρησιμοποιούνται και αυτοκίνητα για τη μεταφορά των ευγενών και των υψηλών προσκεκλημένων και καθιερώνονται τα πικνίκ στο χώρο στάθμευσης, συγχρόνως με τα όσα κατά παράδοση διοργανώνονταν στους καταπράσινους λόφους γύρω από το χώρο των ιπποδρομιών. Οι επιδεικτικά δαπανηρές, συχνά εξεζητημένες ενδυματολογικές επιλογές ανδρών και γυναικών, η διαμόρφωση του χώρου, η φύση των κοινωνικών συναναστροφών και των παράλληλων με το ίδιο το αθλητικό γεγονός εκδηλώσεων, απηχούν το πνεύμα της belle époque, στο οποίο ζει ολόκληρη η Ευρώπη ήδη από τις τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα. Ο ανάλαφρος, ανέμελος αυτός κόσμος θα συντριβεί με τον πλέον δραματικό και απογοητευτικό για την ανθρώπινη φύση τρόπο δύο μόλις χρόνια αργότερα, με την έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, που θα σαρώσει κυριολεκτικώς το σύνολο της ευρωπαϊκής ηπείρου και θα μεταμορφώσει δια παντός ολόκληρο τον κόσμο, εισάγοντάς τον με τον πλέον βίαιο τρόπο στον 20ό αιώνα.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

z  George James Cawthorne, Richard S. Herod, Royal Ascot. Its History And Its Associations, London 1902

z  Louis T. Stanley, The London Season, London 1956, 100-102

z  Ascot 300 years. A celebration, Media guide (Επίσημη ιστοσελίδα του Ascot: http://www.ascot.co.uk/pdf/Tercentenary%20Media%20Guide.pdf)

Σεμινάρια Ιστορίας και Πολιτισμού για οικονομικούς μετανάστες/-στριες, Ρομά, πρόσφυγες, αλλοδαπούς και ομογενείς που ζουν στην Αθήνα

γράφει η Συντονίστρια του Προγράμματος, Μαρία Τσιολάκη, Αρχαιολόγος - Master Διδακτικής στα Μουσεία, Επιμελήτρια του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία

ΕΡΓΟ: «Ελλάδα – Διεθνές Σχολείο Πολιτισμού &  & Επικοινωνίας»

Σεμινάρια ιστορίας &πολιτισμού

για

μετανάστες

 Ρομά

πρόσφυγες

αλλοδαπούς

ομογενείς

που ζουν στην Αθήνα

 Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών

Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία

οδός Ι. Παπαρρηγοπούλου 5, Πλατεία Κλαυθμώνος

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, ως εταίρος στο Έργο «Ελλάδα - Διεθνές Σχολείο Πολιτισμού και Επικοινωνίας», στο πλαίσιο του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ε.Ο.Χ., διοργάνωσε εκπαιδευτικά σεμινάρια με θέμα «Σεμινάρια Ιστορίας και Πολιτισμού», από το Δεκέμβριο 2010 έως τον Απρίλιο 2011.

Τα σεμινάρια απευθύνονταν σε οικονομικούς μετανάστες/-στριες, Ρομά, πρόσφυγες, αλλοδαπούς και ομογενείς που ζουν στην Αθήνα.Ο σκοπός του Μουσείου για τη συμμετοχή σε ένα τέτοιο έργο είναι διττός: από τη μία να διευρύνει το κοινό του με εποικοδομητικό τρόπο και από την άλλη να συμβάλλει στις κοινωνικές εξελίξεις, συνδράμοντας στη σωστή και ομαλή ενσωμάτωση των ανθρώπων αυτών στον τόπο που ζουν και εργάζονται.

Ένα μουσείο είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται διαρκώς, ακριβώς επειδή ανήκει σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον και δραστηριοποιείται μέσα στην κοινωνία. Αφουγκράζεται συνεχώς τις εξελίξεις και εργάζεται διαρκώς με σκοπό την καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης, την ορθή και επιστημονική παροχή γνώσεων, την καλλιέργεια κριτικής σκέψης και του δημιουργικού προβληματισμού, της αισθητικής, την ψυχαγωγία. Οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται με αποτελεσματικότερο τρόπο όταν ο οργανισμός είναι σε διαρκή επαφή με τις εξελίξεις της κοινωνίας εν γένει. Για τους λόγους αυτούς, επιδιώκει να απευθύνεται σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μερίδα πολιτών και σε όσες περισσότερες κοινωνικές ομάδες γίνεται.

Η κοινωνική ομάδα των αλλοδαπών, των οικονομικών μεταναστών, των Ρομά, των παλιννοστούντων που ζουν στη χώρα μας, γενικώς αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία στην οποία ζουν. Συγκεκριμένα, η δυσκολία στην κατανόηση της γλώσσας, στην επικοινωνία και ο κοινωνικός αποκλεισμός, αλλά και πρακτικές δυσκολίες, όπως ο φόρτος εργασίας, ο περιορισμένος ελεύθερος χρόνος και το κόστος της καθημερινής ζωής, τους απομακρύνει από τα κοινά και από ασχολίες που αφορούν στη γνωριμία με τον τόπο όπου ζουν και με τον πολιτισμό που αυτός περικλείει.

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, απολύτως κατάλληλος χώρος, λόγω της θέσης του και  της εύκολης προσέγγισής του από το κοινό, με τη διοργάνωση των εν λόγω κύκλων μαθημάτων στόχευσε στο να διαρρήξει το «τείχος» ανισότητας ή αποκλεισμού και να προάγει την επικοινωνία μέσω της βιωματικής, ποιοτικής και εκ βαθέων γνωριμίας με την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό.

Η διδακτική μέθοδος που επιλέχθηκε ήταν η μελέτη της Ιστορίας: ένας άμεσος τρόπος για να προσεγγιστεί η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα. Η ορθή και επιστημονική προσέγγιση της Ιστορίας καθιστά κατανοητό το ότι όλοι οι λαοί είναι ίσοι και ότι η πορεία του ανθρωπίνου γένους είναι γεμάτη από κατορθώματα, επιτεύγματα, έθιμα, ήθη και δημιουργήματα, που, σας ψηφιδωτό, καλύπτουν όλα τα μήκη και τα πλάτη της Ανθρωπότητας, ισάξια. Το θέμα των σεμιναρίων ήταν, οπότε, «Η Ιστορία και ο Πολιτισμός της Ελλάδας» και προσεγγίστηκε με έναν οικουμενικό τρόπο.

Οι τρεις διδάσκουσες, κ. Βαμβακοπούλου Βασιλική, αρχαιολόγος-μουσειολόγος, κ. Βλάχου Βασιλική, Δρ Αρχαιολογίας και κ. Γιαννοπούλου Δήμητρα, Δρ Αρχαιολογίας, προχώρησαν στη συγγραφή των τευχιδίων, τα οποία θα χρησιμοποιούνταν ως εργαλεία εργασίας από τους συμμετέχοντες. Η ύλη χωρίστηκε σε τρεις ιστορικές ενότητες: α) Αρχαίοι, β) Μεσαιωνικοί και γ) Νεότεροι Χρόνοι.

Κατά τη διάρκεια των σεμιναρίων, οι διδάσκουσες, μέσω της γνωριμίας και της συζήτησης, σκιαγραφούσαν το προφίλ της κάθε ομάδας, έτσι ώστε να προσεγγίσουν με εποικοδομητικό τρόπο τα προγραμματισμένα θέματα.

Η ιστορική σχηματοποιημένη χρονική γραμμή, η οποία βοηθά στο να γίνει κατανοητή η αλληλουχία των χρονικών περιόδων, όπως έχουν ορισθεί από τους ιστορικούς και οι γεωγραφικοί χάρτες, αποτελούσαν τα απαραίτητα διδακτικά «εργαλεία» για την κατανόηση της ιστορίας.Οι συμμετέχοντες, μέσω της μελέτης της ελληνικής Ιστορίας και του Πολιτισμού, κατανόησαν έμμεσα και άμεσα ότι κάθε ιστορική και κοινωνική εξέλιξη, κάθε γεγονός, έθιμο, τάση ενός πληθυσμού ή λαού είναι απόρροια της γεωμορφολογικής και της κλιματικής κατάστασης ενός τόπου για μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή και  συγκυρία πολλών και διαφορετικών παραγόντων. Με τον τρόπο αυτό, ήταν σε θέση να κατανοήσουν και να εξηγήσουν με μεγαλύτερη ευκολία τις ιστορικές αλλαγές και τα διάφορα κοινωνικά φαινόμενα που συμβαίνουν στον κόσμο, όπως η μετανάστευση.

Τα σεμινάρια συνέδραμαν, επίσης, οι συμμετέχοντες να εξοικειωθούν με ονόματα, έννοιες, ρήσεις, μνημεία και εικόνες που ανήκουν στο ιστορικό μας παρελθόν και που συνδέονται με την καθημερινότητά τους, να εξοικειωθούν με την κατανόηση, την ομιλία και γενικά με τη δημιουργική χρήση της ελληνικής γλώσσας, να δημιουργήσουν ένα δίκτυο επικοινωνίας με έναν φορέα πολιτισμού, όπως το Μουσείο, αλλά και με τους συμπολίτες τους, να περάσουν ευχάριστα και δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους, να ανταλλάξουν ιδέες και απόψεις με τους συνανθρώπους τους, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας στην οποία ζουν.

Μετά το πέρας των σεμιναρίων, μελετήθηκαν οι εντυπώσεις και οι εμπειρίες των διδασκουσών, αλλά και τα φύλλα αξιολόγησης, τα οποία είχαν κληθεί να απαντήσουν οι συμμετέχοντες. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής οδήγησαν στο συμπέρασμα, ότι οι στόχοι που είχε θέσει το Μουσείο επετεύχθησαν και ότι τα σεμινάρια, εκτός από ευεργετικά και εποικοδομητικά, απετέλεσαν μία μοναδική και ευχάριστη εμπειρία για όσους έλαβαν μέρος.  Το γεγονός ότι οι τελευταίοι αναγνώρισαν κοινά στοιχεία, παρόμοιες ιστορικές μνήμες και δικές τους εμπειρίες του παρελθόντος, κοινές με αυτές των Ελλήνων, ή ακόμη, παρόμοιες ρήσεις, έθιμα και συνήθειες των λαών, τους βοήθησε να γνωρίσουν βιωματικά την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ελλάδας, να τα αποδεχθούν και να τα σεβαστούν ως οικουμενικά.

Επετεύχθη, οπότε, σε ένα μεγάλο βαθμό, να κατακτηθούν γνώσεις και εμπειρίες με διάρκεια στο χρόνο και να καλλιεργηθεί η Ιστορική Συνείδηση.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

w  Οι συμμετέχοντες ανήκαν ποσοστιαία στις χώρες: Ουκρανία 20%, Γεωργία 17%, Αίγυπτος 12%, Μολδαβία 12%, Αλβανία 10%, , Ρωσία 10%, Πολωνία 5%, Μαρόκο 3,3%, Συρία 3,2%, Βέλγιο 1,3%, Βουλγαρία 1,3%, Ιράκ 1,3%, Ολλανδία 1,3%, Ρουμανία 1,3%, Ισπανία 1%.

w  Το 100% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι βρήκε κοινά στοιχεία του πολιτισμού της Ελλάδας με αυτόν της χώρας καταγωγής του.

w  Το 85% δήλωσε ότι θα επιθυμούσε να οργανωθούν περισσότεροι κύκλοι σεμιναρίων.

w  Το 95% δήλωσε ότι τα εν λόγω σεμινάρια βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό να γνωρίσουν την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ελλάδας

w  Το 99% δήλωσε ότι βρήκε πολύ ενδιαφέρον το περιεχόμενο των σεμιναρίων.

w  Το ίδιο ποσοστό απάντησε ότι έμεινε πολύ ικανοποιημένο από τη συνεργασία με τους διδάσκοντες, με το χώρο διεξαγωγής των σεμιναρίων, με τη διάρθρωση της ομάδας

w  Μεταξύ των σχολίων και των παρατηρήσεων που καταγράφηκαν, διαβάσαμε τα εξής: «Ευχαριστώ πολύ για τα σεμινάρια!», «Είμαι πολύ ευχαριστημένη, ήταν όλα πολύ ενδιαφέροντα», «Θα ήθελα περισσότερες ώρες για την ιστορία», «Μου άρεσε πάρα πολύ το χρόνο που πέρασα μαζί σας», «Αν θα κάνετε κι άλλα μαθήματα, θα ήθελα να παρακολουθώ».

Το χρονικό μιας εργασίας συντήρησης

από τον Υπεύθυνο Συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των
Αθηνών-Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία, Γιώργο Μαστρογιάννη, όπως παρουσιάστηκε
στο παγκόσμιο συνέδριο του ICOM, International Meeting
Icons, Approaches to Research, Conservation & Ethical Issues στις 4-7 Δεκεμβρίου 2006