Δυο Κονκάρδες για το Ascot

γράφει ο Δρ. Σταύρος Αρβανιτόπουλος, Επιμελητής του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία

Στη Μεγάλη Βρετανία εορτάζεται φέτος με πανηγυρικό τρόπο η συμπλήρωση 300 χρόνων από την πρώτη διοργάνωση ιπποδρομιών από τη Βασίλισσα Άννα στο χώρο του Ascot, ο οποίος ανήκει (μαζί με το πλησιόχωρο Windsor Castle) στο αγγλικό στέμμα. Η βασιλική οικογένεια εξακολουθεί και σήμερα να έχει ενεργό συμμετοχή στη διεξαγωγή των ιπποδρομιών και ιδίως του πενθήμερου Royal Meeting, του σημαντικότερου από τους αγώνες που διεξάγονται στο χώρο. Για την παρακολούθησή τους από το βασιλέα της Αγγλίας και τα μέλη της οικογενείας του κατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1822 ένα υπερυψωμένο θεωρείο. Το πλάτωμα αμέσως μπροστά και γύρω από αυτό περιφράχθηκε λίγα χρόνια αργότερα, το 1845, ώστε (σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση): "να καταστήσει πολύ ανετότερη την παραμονή στο βασιλικό θεωρείο, κρατώντας σε απόσταση 14,5-15,5 μέτρων τους χορευτές και τους λαϊκούς τραγουδιστές και άλλους μουσικούς οι οποίοι κατακλύζουν κάθε χώρο ιπποδρομιών, και να παράσχει τη δυνατότητα στον Πρίγκιπα [ενν. Αλβέρτο] ή σε οποιονδήποτε από τους προσκεκλημένους της Βασίλισσας [ενν. Βικτωρίας] να παρακολουθήσουν οποιοδήποτε άλογο χωρίς να ενοχλούνται από την πίεση του πλήθους ή να προστατεύονται από αστυνομικούς".

Στον ιδιαίτερο αυτό χώρο (γνωστό ως Royal Enclosure=βασιλικό περίβολο), το δεύτερο επισημότερο σε ολόκληρο το Ascot, δικαίωμα εισόδου ως και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. είχαν μόνο όσοι είχαν λάβει πρόσκληση από τους βασιλείς –σήμερα ακόμη υπάρχουν αυστηροί περιορισμοί για την είσοδο και παραμονή σε αυτόν. Το πρωτόκολλο επέβαλλε, μεταξύ άλλων, την απαγόρευση εισόδου σε διαζευγμένους (η σχετική διάταξη διατηρήθηκε ως το 1955), κώδικα συμπεριφοράς για τις κυρίες, αλλά και ενδυματολογικούς κανόνες για άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι εξακολουθούν να ισχύουν.

Στο αρχείο του Μουσείου, σε φάκελο με τη χειρόγραφη σημείωση "Ascot 1912/ Royal Enclosure/ δεσποινίδων/ Αικ. Βούρου/ και Μαρίας Βούρου/ (μετέπειτα Δούσμανη)", είχαν φυλαχθεί δύο ενδιαφέροντα μικρά αναμνηστικά από το περιώνυμο αυτό ετήσιο αθλητικό και κοινωνικό γεγονός της Μεγάλης Βρετανίας. Οι δύο κόρες του Κωνσταντίνου Βούρου, η Μαρία (από το 1915 σύζυγος Σοφ. Δούσμανη) και η Αικατερίνη, αδελφές της Ζηνοβίας (μητέρας του Λάμπρου Ευταξία), προμηθεύθηκαν το 1912 τις περιζήτητες –τότε, όπως και τώρα– καρφίτσες, που τους επέτρεπαν την είσοδο όχι απλώς στο χώρο των ιπποδρομιών αλλά στον πιο δυσπρόσιτο από τους περιβόλους, το Royal Enclosure.

Καρφίτσα για τους Αγώνες του Ascot του 1912 (αρ. ευρ. 4234)

Σε βάση από λεπτό ξύλο με οδοντωτή περίμετρο επικολλήθηκε χαρτί, το οποίο φέρει τυπωμένο δάφνινο στεφάνι περιμετρικώς, που περιβάλλει στέμμα στην κορυφή και την επιγραφή: "ASCOT 1912/ ROYAL ENCLOSURE" στο κέντρο. Μεταξύ των δύο τμημάτων της παρέμεινε λευκή ταινία για το όνομα του δικαιούχου, η οποία και στις δύο καρφίτσες συμπληρώθηκε με τη χειρόγραφη επιγραφή: "Ma[demoise]lle Vouros". Στην πίσω όψη, όπου και η μεταλλική καρφίτσα για την ανάρτηση, φέρουν τον αύξοντα αριθμό 515 και 541 αντιστοίχως, καθώς και την επισήμανση: "NOT TRANSFERABLE. This Badge must be worn so that it can be easily seen by the Officials. Issued subject to the Rules of Racing" (ΜΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΙΜΟ. Αυτό το σήμα πρέπει να φοριέται έτσι ώστε να είναι εύκολα ορατό από τους εντεταλμένους. Εκδίδεται σύμφωνα με τον Κανονισμό των Ιπποδρομιών).

Την εποχή που οι δύο αδελφές Βούρου φτάνουν στην Αγγλία για να παρακολουθήσουν τους αγώνες, το Ascot βρίσκεται σε πλήρη άνθηση. Το ίδιο εκείνο έτος (1912) μάλιστα, για πρώτη φορά χρησιμοποιούνται και αυτοκίνητα για τη μεταφορά των ευγενών και των υψηλών προσκεκλημένων και καθιερώνονται τα πικνίκ στο χώρο στάθμευσης, συγχρόνως με τα όσα κατά παράδοση διοργανώνονταν στους καταπράσινους λόφους γύρω από το χώρο των ιπποδρομιών. Οι επιδεικτικά δαπανηρές, συχνά εξεζητημένες ενδυματολογικές επιλογές ανδρών και γυναικών, η διαμόρφωση του χώρου, η φύση των κοινωνικών συναναστροφών και των παράλληλων με το ίδιο το αθλητικό γεγονός εκδηλώσεων, απηχούν το πνεύμα της belle époque, στο οποίο ζει ολόκληρη η Ευρώπη ήδη από τις τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα. Ο ανάλαφρος, ανέμελος αυτός κόσμος θα συντριβεί με τον πλέον δραματικό και απογοητευτικό για την ανθρώπινη φύση τρόπο δύο μόλις χρόνια αργότερα, με την έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, που θα σαρώσει κυριολεκτικώς το σύνολο της ευρωπαϊκής ηπείρου και θα μεταμορφώσει δια παντός ολόκληρο τον κόσμο, εισάγοντάς τον με τον πλέον βίαιο τρόπο στον 20ό αιώνα.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

z  George James Cawthorne, Richard S. Herod, Royal Ascot. Its History And Its Associations, London 1902

z  Louis T. Stanley, The London Season, London 1956, 100-102

z  Ascot 300 years. A celebration, Media guide (Επίσημη ιστοσελίδα του Ascot: http://www.ascot.co.uk/pdf/Tercentenary%20Media%20Guide.pdf)