The Role of Volunteers in the Preservation of European Cultural Heritage

   The heart and mind of the entire event,

         Mrs. Evelyn Kaindl-Ranzinger

An International Conference took place in Graz, Austria, from October 19^th to October 21^st, 2011 dealing with: «European heritage in our hands». There were 44 representatives of Museums, Libraries, cultural organizations and institutions from 13 European countries (Austria, Greece, Holland, Belgium, Germany, United Kingdom, Hungary, Serbia, Finland, Russia, Italy, Slovenia, Spain) participating in the conference, which was organized by MUSIS (Museums and Collections in Styria/Austria) under the leadership of its Managing Director, Mrs. Evelyn Kaindl-Ranzinger. The only participants from Greece were the representatives of the Museum of the City of Athens – Vouros-Eutaxias Foundation, Dr Stavros I. Arvanitopoulos (Chief Curator) and Mr. Andreas Spyrou (Head of the Technical Department). 

One of the first day’s workshop teams

The representative of Europa Nostra,

Mrs. Laurie Neale

There were 22 papers, 2 workshops and a round table included in the Conference

program. The comprehensively examined subject was that of volunteering in cultural heritage in several European countries, either members of the E.U. or not, with or without consolidated social awareness. More specifically, the social role of Museums and other institutions in the 21^st century was analyzed, as well as the main principles governing the volunteers’ activity, the factors that (must) define the latter’s relations with the cultural institutions to which they offer their voluntary work, the managing principles and the working conditions, the motives given to potential volunteers, knowledge-transfer (particularly from countries where voluntary work forms part of a long-standing tradition, e.g. the United Kingdom), legal matters, as well as the benefits brought to the cultural institutions as recipients of the work of volunteers.

A glimpse of the last day’s session, 

at the Austria Open Air Museum, Stűbing

In the context of the event, the participants had the opportunity to attend a guided tour to two particularly interesting Museums: the Austrian Open Air Museum of Stűbing, which includes a significant number of representative buildings reunited from various parts and regions of Austria, and to the Museum Sensenwerk (a former scythe production facility) in the village of Deutschfeistritz, where the entire process of water-driven manufacturing of agricultural tools of this kind is re-enacted in detail as while in operation (1849-1984).

Ο ρόλος του Εθελεντισμού στην Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ευρώπης

     Η ψυχή της διοργάνωσης,

     κ. Evelyn Kaindl-Ranzinger

Το τριήμερο 19-21 Οκτωβρίου 2011 πραγματοποιήθηκε στο  Graz της Αυστρίας Διεθνές Συνέδριο με θέμα: «European heritage in our hands» (Η ευρωπαϊκή κληρονομιά στα χέρια μας). Στο συνέδριο, το οποίο διοργανώθηκε από την Εταιρεία για την Υποστήριξη των Μουσείων και των Συλλογών της Στυρίας (MUSIS) με επικεφαλής τη Διοικητική Διευθύντρια, κ. Evelyn Kaindl-Ranzinger, συμμετέσχον 44 εκπρόσωποι Μουσείων, Βιβλιοθηκών και πολιτιστικών οργανισμών και φορέων από 13 ευρωπαϊκές χώρες (Αυστρία, Ελλάδα, Ολλανδία, Βέλγιο, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ουγγαρία, Σερβία, Φινλανδία, Ρωσσία, Ιταλία, Σλοβενία, Ισπανία). Μοναδική ελληνική παρουσία οι εκπρόσωποι του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία, Δρ Σταύρος Ι. Αρβανιτόπουλος (Γενικός Επιμελητής) και κ. Ανδρέας Σπύρου (Προϊστάμενος Τεχνικής Υπηρεσίας). 

Ομάδα από το εργαστήριο της πρώτης ημέρας

Η εκπρόσωπος της Europa Nostra, 

κ. Laurie Neale

Το πρόγραμμα του Συνεδρίου περιελάμβανε συνολικώς 22 ανακοινώσεις, 2 εργαστήρια (workshops) και μία στρογγυλή τράπεζα. Εξετάστηκε σφαιρικώς το θέμα του εθελοντισμού στον τομέα του πολιτισμού σε ποικίλες ευρωπαϊκές χώρες, μέλη ή μη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ανεπτυγμένη ή μη συνείδηση προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Συγκεκριμένως, αναλύθηκε ο ρόλος των Μουσείων και των άλλων φορέων στην κοινωνία του 21^ου αιώνα, οι βασικές αρχές που διέπουν τη δράση των εθελοντών, οι παράγοντες που (πρέπει να)  καθορίζουν τη σχέση τους με τους πολιτιστικούς φορείς στους οποίους προσφέρουν την εργασία τους, οι αρχές οργάνωσης και οι συνθήκες εργασίας τους, τα κίνητρα που δίνονται στις διάφορες ομάδες δυνητικών εθελοντών, τα διδάγματα της έως σήμερα συσσωρευμένης εμπειρίας (ιδίως χωρών με μακρά παράδοση στον εθελοντισμό, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο), τα οφέλη του πολιτιστικού φορέα-αποδέκτη της εθελοντικής προσφοράς, ζητήματα νομικής φύσεως.  

Από τις εργασίες της τελευταίας ημέρας,

    στο Υπαίθριο Μουσείο του Stűbing

Στο πλαίσιο της όλης διοργάνωσης οι Σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να ξεναγηθούν σε δύο
ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα Μουσεία: στο Υπαίθριο Μουσείο του Stűbing, το οποίο περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό αντιπροσωπευτικών κτισμάτων μεταφερμένων από τις ποικίλες περιοχές και τα κρατίδια της Αυστρίας, και στο Museum Sensenwerk (στο παλαιό εργοστάσιο παραγωγής δρεπανιών) στον οικισμό Deutschfeistritz, όπου παρουσιάζεται στην ολότητά της η διαδικασία κατασκευής των
αγροτικών εργαλείων με τη χρήση της υδατόπτωσης κατά τα έτη λειτουργίας της μονάδας (1849-1984).

Από το ‘μέλλον των Μουσείων’ στο ‘Μουσείο του Μέλλοντος’

Τα Μουσεία επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους με το κοινό με τη βοήθεια της τεχνολογίας
Γράφει η Έλενα Κινδύνη, Σύμβουλος Επικοινωνίας, Υπ. Δημοσίων Σχέσεων Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ιδρύματος Βούρου -Ευταξία

Τον περασμένο Μάιο πραγματοποιήθηκε στο Εδιμβούργο το MuseumNext, το μεγαλύτερο συνέδριο της Ευρώπης για τα ψηφιακά και κοινωνικά μέσα στον χώρο των Μουσείων, κατά τη διάρκεια του οποίου παρουσιαστήκαν οι εκτιμήσεις 250 ειδικών για τον τρόπο με τον οποίο τα Μουσεία μπορούν να επωφεληθούν από τη χρήση της τεχνολογίας.

Στόχος του συνεδρίου ήταν να αποτυπωθούν τα μέσα ενεργοποίησης για τη  συμμετοχή και τον ενθουσιασμό όλου του κόσμου . Η συμμετοχή όλων των  κοινωνικών  ομάδων,  συμπεριλαμβανομένων και  των επισκεπτών  των Μουσείων ,  εξασφαλίζεται  μέσα από  τη χρήση των ψηφιακών και κοινωνικών μέσων, που εκτείνονται από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έως τις εξειδικευμένες εφαρμογές για κινητά.

Από τις ανακοινώσεις και παρουσιάσεις  του συνεδρίου  προέκυψαν τέσσερις κατευθύνσεις,  στις οποίες  θα πρέπει να κινηθούν τα Μουσεία ώστε να μην βρεθούν στο περιθώριο, δεδομένου ότι  η νέα ψηφιακή γενιά δεν είναι πια απλός καταναλωτής πολιτιστικών αγαθών, αλλά θέλει να συμμετέχει ενεργά στην παραγωγή και τη διανομή τους:

Αποδιαμεσολάβηση-Το Μουσείο ως παραγωγός μέσων: πέρα από  τα εκθέματα και τη διοργάνωση εκδηλώσεων, το κάθε Μουσείο παράγει και διανέμει οπτικοακουστικό περιεχόμενο και δημιουργεί τα δικά του μέσα και διαύλους χωρίς να απαιτείται η συνδρομή παραδοσιακών διαμεσολαβητών

Ενθάρρυνση της συμμετοχής και διαδραστικότητα: Το κοινό δεν παρακολουθεί παθητικά, αλλά συμμετέχει ενεργά και αφήνει το δικό του στίγμα

Ψηφιακή Αφήγηση (‘digital storytelling’): το τέλος των δελτίων τύπου, όπου οι συλλογές και οι εκδηλώσεις του κάθε Μουσείου παρουσιάζονται με φωτογραφίες και βίντεο

Στρατηγική για την αξιοποίηση των κινητών (‘no mobile strategy is no future strategy’): το κινητό είναι  πανταχού παρόν και μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο μάθησης και επικοινωνίας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την επίσκεψη 

Curator's Tip: Κωνσταντίνος Παρθένης, «Ευαγγελισμός»

Κάθε εβδομάδα οι επιμελητές μας ξεχωρίζουν ένα αντικείμενο από τις συλλογές του Μουσείου και σας το περιγράφουν

Κωνσταντίνος Παρθένης, «Ευαγγελισμός». Ελαιογραφία σε μουσαμά, διαστάσεις: 75,5 x 72 εκ. Δεκαετία 1910.

Δωρεά Οικ. Σωτηρίου Παπαστράτου (mve_3885)

http://www.flickr.com/photos/61712762@N03/5823819129/in/photostream

Από όλα τα θρησκευτικά θέματα, ο «Ευαγγελισμός» είναι το πρώτο που απασχόλησε τον Κωνσταντίνο Παρθένη εντατικά.Το θέμα ουσιαστικά γεννήθηκε στο παρισινό του εργαστήρι γύρω στα 1909-10.  Ο Παρθένης συνθέτει τα εικονογραφικά στοιχεία ενός αναγεννησιακού «Ευαγγελισμού» με μία βυζαντινή επεξεργασία του θέματος.

Στο πρώτο επίπεδο απεικονίζεται η Παναγία με την κεφαλή να κλίνει προς τα αριστερά και το δεξί βραχίονα διπλωμένο στο στήθος, σε στάση σεβασμού και υποταγής. Στο αριστερό της χέρι κρατάει τη ρόκα, που μέχρι πριν λίγο χρησιμοποιούσε. Απέναντί της, ο Άγγελος κατεβαίνει από τον ουρανό, κρατώντας τη λευκή του λύρα, αναγγέλλοντας το χαρμόσυνο νέο. Πίσω από την Παναγία, ένας λευκός κρίνος σε δοχείο και δίπλα μία γλάστρα με βασιλικό.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ για την περιοδική έκθεση με έργα του Κωνσταντίνου Παρθένη «Δύναμις-Ποίηση, Ευαγγελισμός»

γράφει η Μαρία Τσιολάκη (Αρχαιολόγος-Ειδικός Διδακτικής στα Μουσεία, Επιμελήτρια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου)

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, πριν από ενάμιση χρόνο (9 Δεκεμβρίου 2009-1^η Φεβρουαρίου 2010) παρουσίασε τον πίνακα του Κωνσταντίνου Παρθένη «Ευαγγελισμός», δωρεά της οικογένειας Παπαστράτου. Με επίκεντρο τον πίνακα αυτόν, οργανώθηκε έκθεση με ανάλογα έργα του ιδίου ζωγράφου, που παραχωρήθηκαν προσωρινά στο Μουσείο από την Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, τη Συλλογή της Εθνικής Τραπέζης και από σημαντικές ιδιωτικές Συλλογές.

Από τη σύγκριση των δύο «Ευαγγελισμών» (Μουσείου Πόλεως Αθηνών / Συλλογή Εθνικής Τραπέζης) με τα έργα «Δύναμις - Ποίηση» (Συλλογής Εθνικής Τραπέζης / ιδιωτικής Συλλογής), δόθηκε η ευκαιρία στους μελετητές να προβληματιστούν για την επιλογή του τίτλου ενός ζωγραφικού έργου. Το προσχέδιο της Εθνικής Πινακοθήκης λειτούργησε ως ερέθισμα για το κοινό, προκειμένου να αντιληφθεί την αρχική σύλληψη του καλλιτέχνη.

Curator's Tip: H Γοργοεπήκοος (Άγιος Ελευθέριος)

Κάθε εβδομάδα οι επιμελητές μας ξεχωρίζουν ένα αντικείμενο από τις συλλογές του Μουσείου και σας το περιγράφουν

γράφει ο Δρ. Σταύρος Αρβανιτόπουλος, Επιμελητής του Μουσείου της Πολεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία

Achille Louis Théodore, Vicomte Du Moncel (ζωγράφος) (1821-1884), Adolphe Jean-Baptiste Bayot (χαράκτης) (αν. 1810-1866), Παναγία Γοργοεπήκοος (Άγιος Ελευθέριος). Λιθογραφία επιχρωματισμένη, 34 x 51 εκ. 

Τίτλος πρωτοτύπου: Ancienne église Métropolitaine. Προέρχεται από την έκδοση: Theodore du Moncel, Athènes monumentale et pittoresque. Collection composée de quatorze planches lithographiées d'un panorama de la ville et d'un texte explicatif avec gravures sur bois, Paris 1846

Αρ. ευρ.: mve 743

Έκθεση:"Ρωμιοί Αρχιτέκτονες στην Πόλη την περίοδο του Εκδυτικισμού"

γράφει η  Αγλαΐα Αρχοντίδου – Αργύρη, Διευθύντρια του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών – Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία από τις 30 Μαΐου του 2011 φιλοξενεί τη φωτογραφική έκθεση με τίτλο «Οι Ρωμιοί αρχιτέκτονες της Πόλης την εποχή του Εκδυτικισμού», που οργανώθηκε από το Σύνδεσμο Αποφοίτων του Ζωγραφείου  σε συνεργασία  με τον Οργανισμό «Istanbul 2010 -  Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» και χορηγό το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση και το ΤΕΕ Αθηνών, όσον φορά στην έκθεση στο εν λόγω  Μουσείο, που θα διαρκέσει ως τις 10 Ιουλίου. Η  έκθεση περιλαμβάνει φωτογραφίες 110 κτηρίων της Κωνσταντινούπολης , έργα 56 αρχιτεκτόνων.  Για τις ανάγκες της παρουσίασης το υλικό χωρίστηκε κατά  κατηγορίες,  ανάλογα με το είδος, τη μορφή και τη χρήση των κτηρίων, που προβάλλονται: Πολυκατοικίες , Εκπαιδευτικά και Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, Εξοχικές κατοικίες, εκκλησίες και τζαμιά, χάνια και ξενοδοχεία. Πολλοί από τους αρχιτέκτονες σχεδίασαν και έχτισαν ένα είδος κτηρίου, αν και σε πολλούς  από αυτούς οφείλονται  κτήρια διαφορετικών τύπων.  Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν οι  υπογραφές τους στα επιστήλια μεταξύ πρώτου και δευτέρου ορόφου .

Τα ονόματα των αρχιτεκτόνων  της έκθεσης είναι :   

ΠΕΤΡΑΚΗΣ ΚΑΛΦΑΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΔΗΣ, ΒΙΚΤΩΡ ΑΔΑΜΑΝΤΙΔΗΣ (1881-1948), ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΛΒΑΝΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ, ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΒΛΑΔΙΚΑΣ, ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΣ ΓΑΪΤΑΝΑΚΗΣ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Δ. ΓΕΝΙΝΤΟΥΝΙΑ, ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΓΙΑΚΑΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΙΟΛΑΣΙΓΜΑΖΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΣ ΓΚΙΡΓΚΙΤΖΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΗΜΑΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΗΜΑΔΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΔΗΜΑΔΗΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ Φ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΖΑΝΝΟΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΖΗΚΟΣ, ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, ΘΕΟΓΝΩΤΟΣ ΚΑΛΦΑΣ, ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ ΚΑΜΠΑΝΑΚΗΣ  (1858-1929), ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΖΟΣ, ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗΣ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ, ΚΟΣΜΑΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ, ΚΑΥΤΑΝΤΖΟΓΛΟΥ ΛΥΣΑΝΔΡΟΣ (γενν. 1811), ΝΙΚΟΣ ΚΕΦΑΛΑΣ , Ι. ΚΙΟΥΠΕΤΖΟΓΛΟΥ, ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ ΚΛΩΝΑΡΙΔΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΒΒΑΣ, ΕΥΘΥΜΗΣ ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΟΥΛΗΣ, ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΟΥΛΟΥΘΡΟΣ, ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΥΡΕΜΕΝΟΣ (1875-1957), ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ (1881-1941), Ε. ΛΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, ΜΑΡΚΟΣ Γ. ΛΑΓΓΑΣ (1860-1937), ΚΑΛΟΥΔΗΣ ΛΑΣΚΑΡΗΣ, ΒΑΛΙΣΑΡΙΟΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΜΑΝΟΥΣΟΣΠΕΤΡΟΣ ΜΕΪΜΑΡΙΔΗΣ, Ι. Π. ΜΕΛΙΔΗΣ, ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΟΓΑΚΟΤΗΣ, ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΗΣ ΝΙΚΗΤΑΪΔΗΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΠΑΣ, ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΠΑΣΑΔΑΙΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ν. ΠΕΤΣΙΛΑΣ (1880-1935), ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΠΙΣΤΙΚΑΣ, ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΠΟΛΙΤΣΗΣ, ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΡΑΖΗΣ, ΓΙΟΥΒΑΝΑΚΗΣ ΤΑΣΤΣΙΟΓΛΟΥ, ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΣΕΛΕΠΗΣ (1823-1906), ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΙΛΕΝΗΣ, ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΤΣΙΛΕΝΗΣ, ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΦΩΤΙΑΔΗΣ (1859-1960), ΣΤΑΥΡΟΣ Σ. ΧΡΗΣΤΙΔΗΣ.

O διοικητικός και κοινωνικός μετασχηματισμός του 19^ου αιώνα έδωσε μορφή στην αρχιτεκτονική ανάπτυξη της Κωνσταντινούπολης, διαμορφώνοντας μία νέα τάξη πραγμάτων, που είναι και σήμερα ορατή , με κορυφαίο παράδειγμα την  περιοχή του Πέραν.  

Βιβλιογραφία: «Οι ρωμιοί αρχιτέκτονες της Πόλης  στην περίοδο του εκδυτικισμού»,  Istambul 2010.

"Το νερό των Αθηναίων", ένα Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών

Επιμέλεια και κείμενα: Μαρία Τσιολάκη (Αρχαιολόγος-Ειδικός Διδακτικής στα Μουσεία, Επιμελήτρια Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Μουσείου)

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα   με τίτλο «Το νερό των Αθηναίων» πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών με αφορμή την Πανελλήνια «εκστρατεία» του ΥΠ.ΠΟ.Τ. Περιβάλλον και Πολιτισμός 2010-2011 «Φωνές Νερού Μυριάδες» στις 7-10 Οκτωβρίου 2010.

Συμμετείχαν πάνω από 100 μαθητές σχολείων, οι οποίοι με ενθουσιασμό συμπλήρωσαν τα φυλλάδια, άκουσαν και κατανόησαν το συμφωνικό ποίημα και σχεδίασαν εικόνες, εμπνευσμένες από τη μουσική και τα εκθέματα του Μουσείου.

Η Πανελλήνια «εκστρατεία» Περιβάλλον και Πολιτισμός 2010-2011 «Φωνές Νερού Μυριάδες» θα πραγματοποιηθεί για δεύτερη χρονιά στις 6-9 Οκτωβρίου 2011.

Two badges for the Ascot Racecourses

by Dr. Stavros Arvanitopoulos, Curator of Athens City Museum - Vouros-Eutaxias Foundation

There is a festive celebration in Great Britain this year for the 300 year anniversary of the foundation by Queen Anne of the courses in Ascot, an estate which belongs (together with the neighbouring Windsor Castle) to the Crown.

The Museum's Collections comprise two badges for the Royal Enclosure, the most prominent of the three enclosures of the site, surrounding (and, at the same time, protecting from the "mob", according to documents of that era) the Royal Box since its construction in 1845. Until the first decades of the 20th century, access to it was allowed exclusively to guests of the King/Queen, which were obliged to follow a quite restrictive dress code and a series of "unwritten rules", referring particularly to women.

The Museum's badges were kept in an envelope bearing the inscription: "Ascot 1912/ Royal Enclosure/ belonging to Misses/ Aik. Vourou/ and Maria Vourou/ (later Dousmani)". Two of Konstantinos Vouros' daughters, Maria (married to admiral Sophocles Dousmanis in 1915) and Aikaterini, sisters of Zenovia (mother of the Museum's founder, Lambros Eutaxias) managed to acquire in 1912 the –then, as well as now– coveted badges. Since the Vouros family belonged to the upper strata of the Greek society of that time, the two sisters naturally participated in one of the leading social events of belle époque Europe, as guests of the English sovereign. Unfortunately, the cheerful, carefree world that Ascot racecourses represented was brutally destroyed just two years later. Through the outcome of the First World War, Europe in its entirety and eventually the whole world were transformed, being violently introduced to the 20th century.

Δυο Κονκάρδες για το Ascot

γράφει ο Δρ. Σταύρος Αρβανιτόπουλος, Επιμελητής του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία

Στη Μεγάλη Βρετανία εορτάζεται φέτος με πανηγυρικό τρόπο η συμπλήρωση 300 χρόνων από την πρώτη διοργάνωση ιπποδρομιών από τη Βασίλισσα Άννα στο χώρο του Ascot, ο οποίος ανήκει (μαζί με το πλησιόχωρο Windsor Castle) στο αγγλικό στέμμα. Η βασιλική οικογένεια εξακολουθεί και σήμερα να έχει ενεργό συμμετοχή στη διεξαγωγή των ιπποδρομιών και ιδίως του πενθήμερου Royal Meeting, του σημαντικότερου από τους αγώνες που διεξάγονται στο χώρο. Για την παρακολούθησή τους από το βασιλέα της Αγγλίας και τα μέλη της οικογενείας του κατασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1822 ένα υπερυψωμένο θεωρείο. Το πλάτωμα αμέσως μπροστά και γύρω από αυτό περιφράχθηκε λίγα χρόνια αργότερα, το 1845, ώστε (σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση): "να καταστήσει πολύ ανετότερη την παραμονή στο βασιλικό θεωρείο, κρατώντας σε απόσταση 14,5-15,5 μέτρων τους χορευτές και τους λαϊκούς τραγουδιστές και άλλους μουσικούς οι οποίοι κατακλύζουν κάθε χώρο ιπποδρομιών, και να παράσχει τη δυνατότητα στον Πρίγκιπα [ενν. Αλβέρτο] ή σε οποιονδήποτε από τους προσκεκλημένους της Βασίλισσας [ενν. Βικτωρίας] να παρακολουθήσουν οποιοδήποτε άλογο χωρίς να ενοχλούνται από την πίεση του πλήθους ή να προστατεύονται από αστυνομικούς".

Στον ιδιαίτερο αυτό χώρο (γνωστό ως Royal Enclosure=βασιλικό περίβολο), το δεύτερο επισημότερο σε ολόκληρο το Ascot, δικαίωμα εισόδου ως και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αι. είχαν μόνο όσοι είχαν λάβει πρόσκληση από τους βασιλείς –σήμερα ακόμη υπάρχουν αυστηροί περιορισμοί για την είσοδο και παραμονή σε αυτόν. Το πρωτόκολλο επέβαλλε, μεταξύ άλλων, την απαγόρευση εισόδου σε διαζευγμένους (η σχετική διάταξη διατηρήθηκε ως το 1955), κώδικα συμπεριφοράς για τις κυρίες, αλλά και ενδυματολογικούς κανόνες για άνδρες και γυναίκες, οι οποίοι εξακολουθούν να ισχύουν.

Στο αρχείο του Μουσείου, σε φάκελο με τη χειρόγραφη σημείωση "Ascot 1912/ Royal Enclosure/ δεσποινίδων/ Αικ. Βούρου/ και Μαρίας Βούρου/ (μετέπειτα Δούσμανη)", είχαν φυλαχθεί δύο ενδιαφέροντα μικρά αναμνηστικά από το περιώνυμο αυτό ετήσιο αθλητικό και κοινωνικό γεγονός της Μεγάλης Βρετανίας. Οι δύο κόρες του Κωνσταντίνου Βούρου, η Μαρία (από το 1915 σύζυγος Σοφ. Δούσμανη) και η Αικατερίνη, αδελφές της Ζηνοβίας (μητέρας του Λάμπρου Ευταξία), προμηθεύθηκαν το 1912 τις περιζήτητες –τότε, όπως και τώρα– καρφίτσες, που τους επέτρεπαν την είσοδο όχι απλώς στο χώρο των ιπποδρομιών αλλά στον πιο δυσπρόσιτο από τους περιβόλους, το Royal Enclosure.

Καρφίτσα για τους Αγώνες του Ascot του 1912 (αρ. ευρ. 4234)

Σε βάση από λεπτό ξύλο με οδοντωτή περίμετρο επικολλήθηκε χαρτί, το οποίο φέρει τυπωμένο δάφνινο στεφάνι περιμετρικώς, που περιβάλλει στέμμα στην κορυφή και την επιγραφή: "ASCOT 1912/ ROYAL ENCLOSURE" στο κέντρο. Μεταξύ των δύο τμημάτων της παρέμεινε λευκή ταινία για το όνομα του δικαιούχου, η οποία και στις δύο καρφίτσες συμπληρώθηκε με τη χειρόγραφη επιγραφή: "Ma[demoise]lle Vouros". Στην πίσω όψη, όπου και η μεταλλική καρφίτσα για την ανάρτηση, φέρουν τον αύξοντα αριθμό 515 και 541 αντιστοίχως, καθώς και την επισήμανση: "NOT TRANSFERABLE. This Badge must be worn so that it can be easily seen by the Officials. Issued subject to the Rules of Racing" (ΜΗ ΜΕΤΑΒΙΒΑΣΙΜΟ. Αυτό το σήμα πρέπει να φοριέται έτσι ώστε να είναι εύκολα ορατό από τους εντεταλμένους. Εκδίδεται σύμφωνα με τον Κανονισμό των Ιπποδρομιών).

Την εποχή που οι δύο αδελφές Βούρου φτάνουν στην Αγγλία για να παρακολουθήσουν τους αγώνες, το Ascot βρίσκεται σε πλήρη άνθηση. Το ίδιο εκείνο έτος (1912) μάλιστα, για πρώτη φορά χρησιμοποιούνται και αυτοκίνητα για τη μεταφορά των ευγενών και των υψηλών προσκεκλημένων και καθιερώνονται τα πικνίκ στο χώρο στάθμευσης, συγχρόνως με τα όσα κατά παράδοση διοργανώνονταν στους καταπράσινους λόφους γύρω από το χώρο των ιπποδρομιών. Οι επιδεικτικά δαπανηρές, συχνά εξεζητημένες ενδυματολογικές επιλογές ανδρών και γυναικών, η διαμόρφωση του χώρου, η φύση των κοινωνικών συναναστροφών και των παράλληλων με το ίδιο το αθλητικό γεγονός εκδηλώσεων, απηχούν το πνεύμα της belle époque, στο οποίο ζει ολόκληρη η Ευρώπη ήδη από τις τελευταίες δεκαετίες του προηγούμενου αιώνα. Ο ανάλαφρος, ανέμελος αυτός κόσμος θα συντριβεί με τον πλέον δραματικό και απογοητευτικό για την ανθρώπινη φύση τρόπο δύο μόλις χρόνια αργότερα, με την έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου το 1914, που θα σαρώσει κυριολεκτικώς το σύνολο της ευρωπαϊκής ηπείρου και θα μεταμορφώσει δια παντός ολόκληρο τον κόσμο, εισάγοντάς τον με τον πλέον βίαιο τρόπο στον 20ό αιώνα.

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

z  George James Cawthorne, Richard S. Herod, Royal Ascot. Its History And Its Associations, London 1902

z  Louis T. Stanley, The London Season, London 1956, 100-102

z  Ascot 300 years. A celebration, Media guide (Επίσημη ιστοσελίδα του Ascot: http://www.ascot.co.uk/pdf/Tercentenary%20Media%20Guide.pdf)

Σεμινάρια Ιστορίας και Πολιτισμού για οικονομικούς μετανάστες/-στριες, Ρομά, πρόσφυγες, αλλοδαπούς και ομογενείς που ζουν στην Αθήνα

γράφει η Συντονίστρια του Προγράμματος, Μαρία Τσιολάκη, Αρχαιολόγος - Master Διδακτικής στα Μουσεία, Επιμελήτρια του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία

ΕΡΓΟ: «Ελλάδα – Διεθνές Σχολείο Πολιτισμού &  & Επικοινωνίας»

Σεμινάρια ιστορίας &πολιτισμού

για

μετανάστες

 Ρομά

πρόσφυγες

αλλοδαπούς

ομογενείς

που ζουν στην Αθήνα

 Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών

Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία

οδός Ι. Παπαρρηγοπούλου 5, Πλατεία Κλαυθμώνος

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, ως εταίρος στο Έργο «Ελλάδα - Διεθνές Σχολείο Πολιτισμού και Επικοινωνίας», στο πλαίσιο του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του Ε.Ο.Χ., διοργάνωσε εκπαιδευτικά σεμινάρια με θέμα «Σεμινάρια Ιστορίας και Πολιτισμού», από το Δεκέμβριο 2010 έως τον Απρίλιο 2011.

Τα σεμινάρια απευθύνονταν σε οικονομικούς μετανάστες/-στριες, Ρομά, πρόσφυγες, αλλοδαπούς και ομογενείς που ζουν στην Αθήνα.Ο σκοπός του Μουσείου για τη συμμετοχή σε ένα τέτοιο έργο είναι διττός: από τη μία να διευρύνει το κοινό του με εποικοδομητικό τρόπο και από την άλλη να συμβάλλει στις κοινωνικές εξελίξεις, συνδράμοντας στη σωστή και ομαλή ενσωμάτωση των ανθρώπων αυτών στον τόπο που ζουν και εργάζονται.

Ένα μουσείο είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται διαρκώς, ακριβώς επειδή ανήκει σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον και δραστηριοποιείται μέσα στην κοινωνία. Αφουγκράζεται συνεχώς τις εξελίξεις και εργάζεται διαρκώς με σκοπό την καλλιέργεια της ιστορικής μνήμης, την ορθή και επιστημονική παροχή γνώσεων, την καλλιέργεια κριτικής σκέψης και του δημιουργικού προβληματισμού, της αισθητικής, την ψυχαγωγία. Οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται με αποτελεσματικότερο τρόπο όταν ο οργανισμός είναι σε διαρκή επαφή με τις εξελίξεις της κοινωνίας εν γένει. Για τους λόγους αυτούς, επιδιώκει να απευθύνεται σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μερίδα πολιτών και σε όσες περισσότερες κοινωνικές ομάδες γίνεται.

Η κοινωνική ομάδα των αλλοδαπών, των οικονομικών μεταναστών, των Ρομά, των παλιννοστούντων που ζουν στη χώρα μας, γενικώς αντιμετωπίζουν προβλήματα στην ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία στην οποία ζουν. Συγκεκριμένα, η δυσκολία στην κατανόηση της γλώσσας, στην επικοινωνία και ο κοινωνικός αποκλεισμός, αλλά και πρακτικές δυσκολίες, όπως ο φόρτος εργασίας, ο περιορισμένος ελεύθερος χρόνος και το κόστος της καθημερινής ζωής, τους απομακρύνει από τα κοινά και από ασχολίες που αφορούν στη γνωριμία με τον τόπο όπου ζουν και με τον πολιτισμό που αυτός περικλείει.

Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία, απολύτως κατάλληλος χώρος, λόγω της θέσης του και  της εύκολης προσέγγισής του από το κοινό, με τη διοργάνωση των εν λόγω κύκλων μαθημάτων στόχευσε στο να διαρρήξει το «τείχος» ανισότητας ή αποκλεισμού και να προάγει την επικοινωνία μέσω της βιωματικής, ποιοτικής και εκ βαθέων γνωριμίας με την τοπική ιστορία και τον πολιτισμό.

Η διδακτική μέθοδος που επιλέχθηκε ήταν η μελέτη της Ιστορίας: ένας άμεσος τρόπος για να προσεγγιστεί η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα. Η ορθή και επιστημονική προσέγγιση της Ιστορίας καθιστά κατανοητό το ότι όλοι οι λαοί είναι ίσοι και ότι η πορεία του ανθρωπίνου γένους είναι γεμάτη από κατορθώματα, επιτεύγματα, έθιμα, ήθη και δημιουργήματα, που, σας ψηφιδωτό, καλύπτουν όλα τα μήκη και τα πλάτη της Ανθρωπότητας, ισάξια. Το θέμα των σεμιναρίων ήταν, οπότε, «Η Ιστορία και ο Πολιτισμός της Ελλάδας» και προσεγγίστηκε με έναν οικουμενικό τρόπο.

Οι τρεις διδάσκουσες, κ. Βαμβακοπούλου Βασιλική, αρχαιολόγος-μουσειολόγος, κ. Βλάχου Βασιλική, Δρ Αρχαιολογίας και κ. Γιαννοπούλου Δήμητρα, Δρ Αρχαιολογίας, προχώρησαν στη συγγραφή των τευχιδίων, τα οποία θα χρησιμοποιούνταν ως εργαλεία εργασίας από τους συμμετέχοντες. Η ύλη χωρίστηκε σε τρεις ιστορικές ενότητες: α) Αρχαίοι, β) Μεσαιωνικοί και γ) Νεότεροι Χρόνοι.

Κατά τη διάρκεια των σεμιναρίων, οι διδάσκουσες, μέσω της γνωριμίας και της συζήτησης, σκιαγραφούσαν το προφίλ της κάθε ομάδας, έτσι ώστε να προσεγγίσουν με εποικοδομητικό τρόπο τα προγραμματισμένα θέματα.

Η ιστορική σχηματοποιημένη χρονική γραμμή, η οποία βοηθά στο να γίνει κατανοητή η αλληλουχία των χρονικών περιόδων, όπως έχουν ορισθεί από τους ιστορικούς και οι γεωγραφικοί χάρτες, αποτελούσαν τα απαραίτητα διδακτικά «εργαλεία» για την κατανόηση της ιστορίας.Οι συμμετέχοντες, μέσω της μελέτης της ελληνικής Ιστορίας και του Πολιτισμού, κατανόησαν έμμεσα και άμεσα ότι κάθε ιστορική και κοινωνική εξέλιξη, κάθε γεγονός, έθιμο, τάση ενός πληθυσμού ή λαού είναι απόρροια της γεωμορφολογικής και της κλιματικής κατάστασης ενός τόπου για μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή και  συγκυρία πολλών και διαφορετικών παραγόντων. Με τον τρόπο αυτό, ήταν σε θέση να κατανοήσουν και να εξηγήσουν με μεγαλύτερη ευκολία τις ιστορικές αλλαγές και τα διάφορα κοινωνικά φαινόμενα που συμβαίνουν στον κόσμο, όπως η μετανάστευση.

Τα σεμινάρια συνέδραμαν, επίσης, οι συμμετέχοντες να εξοικειωθούν με ονόματα, έννοιες, ρήσεις, μνημεία και εικόνες που ανήκουν στο ιστορικό μας παρελθόν και που συνδέονται με την καθημερινότητά τους, να εξοικειωθούν με την κατανόηση, την ομιλία και γενικά με τη δημιουργική χρήση της ελληνικής γλώσσας, να δημιουργήσουν ένα δίκτυο επικοινωνίας με έναν φορέα πολιτισμού, όπως το Μουσείο, αλλά και με τους συμπολίτες τους, να περάσουν ευχάριστα και δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους, να ανταλλάξουν ιδέες και απόψεις με τους συνανθρώπους τους, ως ενεργά μέλη της κοινωνίας στην οποία ζουν.

Μετά το πέρας των σεμιναρίων, μελετήθηκαν οι εντυπώσεις και οι εμπειρίες των διδασκουσών, αλλά και τα φύλλα αξιολόγησης, τα οποία είχαν κληθεί να απαντήσουν οι συμμετέχοντες. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής οδήγησαν στο συμπέρασμα, ότι οι στόχοι που είχε θέσει το Μουσείο επετεύχθησαν και ότι τα σεμινάρια, εκτός από ευεργετικά και εποικοδομητικά, απετέλεσαν μία μοναδική και ευχάριστη εμπειρία για όσους έλαβαν μέρος.  Το γεγονός ότι οι τελευταίοι αναγνώρισαν κοινά στοιχεία, παρόμοιες ιστορικές μνήμες και δικές τους εμπειρίες του παρελθόντος, κοινές με αυτές των Ελλήνων, ή ακόμη, παρόμοιες ρήσεις, έθιμα και συνήθειες των λαών, τους βοήθησε να γνωρίσουν βιωματικά την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ελλάδας, να τα αποδεχθούν και να τα σεβαστούν ως οικουμενικά.

Επετεύχθη, οπότε, σε ένα μεγάλο βαθμό, να κατακτηθούν γνώσεις και εμπειρίες με διάρκεια στο χρόνο και να καλλιεργηθεί η Ιστορική Συνείδηση.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

w  Οι συμμετέχοντες ανήκαν ποσοστιαία στις χώρες: Ουκρανία 20%, Γεωργία 17%, Αίγυπτος 12%, Μολδαβία 12%, Αλβανία 10%, , Ρωσία 10%, Πολωνία 5%, Μαρόκο 3,3%, Συρία 3,2%, Βέλγιο 1,3%, Βουλγαρία 1,3%, Ιράκ 1,3%, Ολλανδία 1,3%, Ρουμανία 1,3%, Ισπανία 1%.

w  Το 100% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι βρήκε κοινά στοιχεία του πολιτισμού της Ελλάδας με αυτόν της χώρας καταγωγής του.

w  Το 85% δήλωσε ότι θα επιθυμούσε να οργανωθούν περισσότεροι κύκλοι σεμιναρίων.

w  Το 95% δήλωσε ότι τα εν λόγω σεμινάρια βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό να γνωρίσουν την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ελλάδας

w  Το 99% δήλωσε ότι βρήκε πολύ ενδιαφέρον το περιεχόμενο των σεμιναρίων.

w  Το ίδιο ποσοστό απάντησε ότι έμεινε πολύ ικανοποιημένο από τη συνεργασία με τους διδάσκοντες, με το χώρο διεξαγωγής των σεμιναρίων, με τη διάρθρωση της ομάδας

w  Μεταξύ των σχολίων και των παρατηρήσεων που καταγράφηκαν, διαβάσαμε τα εξής: «Ευχαριστώ πολύ για τα σεμινάρια!», «Είμαι πολύ ευχαριστημένη, ήταν όλα πολύ ενδιαφέροντα», «Θα ήθελα περισσότερες ώρες για την ιστορία», «Μου άρεσε πάρα πολύ το χρόνο που πέρασα μαζί σας», «Αν θα κάνετε κι άλλα μαθήματα, θα ήθελα να παρακολουθώ».

Το χρονικό μιας εργασίας συντήρησης

από τον Υπεύθυνο Συντήρησης του Μουσείου της Πόλεως των
Αθηνών-Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία, Γιώργο Μαστρογιάννη, όπως παρουσιάστηκε
στο παγκόσμιο συνέδριο του ICOM, International Meeting
Icons, Approaches to Research, Conservation & Ethical Issues στις 4-7 Δεκεμβρίου 2006  

Sketches taken at Corfu

by Dr. Stavros Arvanitopoulos, Curator of Athens City Museum - Vouros-Eutaxias Foundation, at the occasion of the exhibition: "Corfu and the Ionian islands 18th-19th centuries" 

Among the Collections of the Museum, is included a sketchbook containing in total 57 pencil, sepia ink and watercolour drawings made by the same artist. Most of them (52) are hand-numbered in pencil; however, they were not bound in the same order. Almost all of them bear inscriptions, hand-written by the artist, referring to their subject: individual buildings or small groups of edifices of the town of Corfu and the surrounding area, landscapes, hamlets and interesting buildings of the rest of the island.

Only two sketches are dated (both in 1850); moreover, there are two notes on the first sheet that reveal the identity of the owner of the sketchbook. It is none other than Sir John J. Reid, which had been for two decades (1837-1857) a member and then the President of the Supreme Court of Justice of the United States of the Ionian Islands under British Protection. The sketchbook was donated to J. Reid in 1876, long after his return to Scotland, his homeland.

The selection of subjects and particularly the romantic point of view of the anonymous artist are typical of the numerous British subjects that lived for a short or a longer period in Corfu and on the other islands of the small state during the Protection (1815-1864). The landscape, unscathed by the monstrous expansion of the various edifices and the "development" of the second half of the 20th century, is presented as peaceful and idyllic, while the buildings, exquisite specimens of the impressively long architectural history of Corfu, are depicted fully incorporated in it, in a still harmonious co-existence of human and nature.

 THE TOWN OF CORFU AND THE SUBURBS

Apart from the church of Saint Spiridon in the centre of the town, the palace of Saint Michael and Saint George at the northern end of Spianada, the Old Fort and the islets of Vlaherna and Pondikonissi –all of them quite common subjects of the travellers' and the painters' work of that era–, the artist renders a panoramic view of Kastrades (Garitsa) during the period of its evolvement; the opposite view of the town as seen from Analipsis, where the then recently demolished parts of the fortification to the South of the New Fort may be seen; or buildings that do not exist anymore, such as Major J. Fraser's house or a residence near the racetrack. Moreover, monuments that are well-documented –such as the church of Sts Jason and Sosipatros in Palaeopolis–, nevertheless depicted in completely changed surroundings.

MIDDLE PART OF CORFU

The depiction of the landscape of this part of Corfu is magnificent, whether it suggests a predominant feature of the drawing (Ropas meadow, Alepou) or the setting for human creations, either of the past or contemporary with the artist (the convent of Pantokrator on Pondikonissi, the quarantine on Lazaretto, the Venetian shipyard at Gouvia, the hamlet at Potamos). Of particular interest is the portraying of the tower at Potamos, destroyed during the 1943 bombardment and subsequently replaced by the still standing bell tower of Eleoussa. Two out of the three bridges that caught the attention of the artist (the ones at Triklinos and at Asyrmatos Potamou) still exist, although their idyllic surroundings have changed dramatically. The third one, at Alykes, did not survive.

NORTHERN PART OF CORFU

During his visits to the northern part of Corfu, the artist cannot resist the temptation to draw the quite frequently depicted convent of Palaeokastritsa, as well as Cassiopi and its byzantine castle of the 12th c. He also includes the distinctive building with the semi-circular turrets that belonged to Q(u)artano family, situated at Kouloura bay at the NE point of the island, and the adjacent chapel of St. Nicholas, of which there are four drawings in all, the largest number of depictions of the same group of buildings in the entire sketchbook.

UNIDENTIFIED LANDSCAPES AND MONUMENTS OF CORFU

A small number of sketches depict landscapes, buildings or hamlets, the identification of which is impossible, in spite of the fact that they are usually followed by a short inscription added to by the artist. Moreover, there is hardly ever a faultless transcription of the Greek place-names, a fact that occasionally leads to confusion: for example, the hamlet referred to as Vallepitades could be identified either with Varipatades in the middle part of the island of or with Alimatades in northern Corfu.

Τα Σχέδια της Κέρκυρας

 γράφει ο Δρ. Σταύρος Αρβανιτόπουλος, Επιμελητής του Μουσείου της Πολεως των Αθηνών - Ιδρύματος Βούρου-Ευταξία, με αφορμή την έκθεση: "Οι συλλογές του Μουσείου: Η Κέρκυρα και τα Ιόνια Νησιά 18ος-19ος αιώνας", η οποία ολοκληρώνεται την 1η Μαϊου 2011

Στις Συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνεται ένα λεύκωμα με 57 συνολικώς σχέδια του ίδιου καλλιτέχνη, με μολύβι, σέπια και υδρόχρωμα σε χαρτί διαφόρων ποιοτήτων. Τα περισσότερα (52) είναι αριθμημένα με μολύβι, κατά το δέσιμό τους όμως στο λεύκωμα δεν ακολουθήθηκε η ίδια σειρά. Κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους φέρουν χειρόγραφες σημειώσεις του καλλιτέχνη για το εικονιζόμενο θέμα: μεμονωμένα κτίσματα ή μικρά σύνολα της πόλης της Κέρκυρας και της ευρύτερης περιοχής, τοπία, οικισμούς και ενδιαφέροντα κτήρια του υπόλοιπου νησιού.

Δύο μόνο από τα σχέδια φέρουν χρονολογία (την ίδια, 1850), ενώ στο πρώτο φύλλο υπάρχουν δύο σημειώματα διαφωτιστικά για τον ιδιοκτήτη του λευκώματος. Πρόκειται για το Sir John J. Reid, ο οποίος υπήρξε επί 20 χρόνια (1837-1857) μέλος και στη συνέχεια Πρόεδρος του Υπερτάτου Συμβουλίου Δικαιοσύνης των Ηνωμένων Κρατών των Ιονίων Νήσων κατά την περίοδο της Βρετανικής Προστασίας. Στον J. Reid το λεύκωμα δωρήθηκε το 1876, όταν είχε πλέον επιστρέψει στον τόπο καταγωγής του, τη Σκωτία.

Η επιλογή των θεμάτων και κυρίως η ρομαντική ματιά του ανώνυμου καλλιτέχνη είναι τυπική των πολυάριθμων Βρετανών που διέμειναν για μικρά ή μεγαλύτερα διαστήματα στην Κέρκυρα και στα άλλα νησιά του κρατιδίου κατά τη διάρκεια της Προστασίας (1815-1864). Το τοπίο, αμόλυντο ακόμη από την τρομακτική εξάπλωση των ποικίλων οικοδομών και την "ανάπτυξη" του β' μισού του 20ού αιώνα, παρουσιάζεται γαλήνιο και ειδυλλιακό, ενώ τα κτήρια, εξαίρετα δείγματα της μακραίωνης αρχιτεκτονικής ιστορίας της Κέρκυρας, παρουσιάζονται πλήρως εντεταγμένα σε αυτό, σε αρμονική ακόμη συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης.

Η ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΕΡΙΧΩΡΑ

Εκτός από το ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στον πυρήνα της πόλης, το ανάκτορο των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου στο βόρειο άκρο της Σπιανάδας, το Παλαιό Φρούριο και τις νησίδες της Βλαχέρνας και του Ποντικονησίου, που αποτελούν κοινό τόπο για τους περιηγητές και τους ζωγράφους της εποχής, ο καλλιτέχνης μάς δίνει πανοραμικές όψεις των Καστράδων (Γαρίτσας), που αναπτύσσονται την εποχή αυτή, την αντίστροφη άποψη της πόλης από την Ανάληψη, όπου διακρίνονται οι μόλις κατεδαφισμένες οχυρώσεις στα Ν. του Νέου Φρουρίου, ή κτήρια που δεν υπάρχουν πια, όπως την κατοικία του ταγματάρχη J. Fraser και ένα οίκημα στην περιοχή όπου διεξάγονταν οι ιπποδρομίες. Ακόμη, μνημεία γνωστά μεν –όπως ο βυζαντινός ναός των Αγίων Ιάσονος και Σωσιπάτρου στην Παλαιόπολη– αλλά σε περιβάλλον που παρουσιάζει ελάχιστα κοινά σημεία με τη σημερινή πραγματικότητα.

ΜΕΣΗ

Η κερκυραϊκή φύση παρουσιάζεται σε όλο της το μεγαλείο σε αυτή την περιοχή, είτε κυριαρχώντας ολοκληρωτικά (Λιβάδι Ρόπα, Αλεπού) είτε περιβάλλοντας παλαιότερα και σύγχρονα του καλλιτέχνη ανθρώπινα δημιουργήματα (Μονή Παντοκράτορος στο Ποντικονήσι, λοιμοκαθαρτήριο στο Λαζαρέττο, νεώριο στα Γουβιά, οικισμός στον Ποταμό). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αποτύπωση του κατεστραμμένου από τους βομβαρδισμούς του 1943 πύργου στον Ποταμό, στη θέση του οποίου υψώνεται σήμερα το κωδωνοστάσιο της Ελεούσας. Δύο από τις τρεις γέφυρες που κίνησαν το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη (στον Τρίκλινο και στον Ασύρματο Ποταμού) εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα, με δραματική ωστόσο μεταβολή του ειδυλλιακού τοπίου που τις περιέβαλλε. Η Τρίτη, στις Αλυκές, δεν είχε την ίδια τύχη.

ΒΟΡΕΙΟ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑ

Κατά τις επισκέψεις του στο βόρειο τμήμα της Κέρκυρας ο καλλιτέχνης δεν αντιστέκεται στον πειρασμό να σχεδιάσει τη συχνότατα απεικονιζόμενη Μονή της Παλαιοκαστρίτσας και την Κασσιώπη με το βυζαντινό κάστρο του 12ου αι. Περιλαμβάνει όμως και το ιδιόμορφο οικοδόμημα με τους ημικυκλικούς πυργίσκους ιδιοκτησίας Κ(ου)αρτάνου στον κόλπο της Κουλούρας, στο ΒΑ άκρο του νησιού, και τον παρακείμενο ναΐσκο του Αγίου Νικολάου, αφιερώνοντας συνολικώς τέσσερα σχέδια, το μεγαλύτερο αριθμό έργων για το ίδιο συγκρότημα σε ολόκληρο το λεύκωμα.

ΑΤΑΥΤΙΣΤΑ ΤΟΠΙΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Μικρός αριθμός σχεδίων αποτυπώνει τοπία, οικοδομήματα ή οικισμούς, η ταύτιση των οποίων είναι αδύνατη, παρά το γεγονός ότι συχνά συνοδεύονται από σύντομη περιγραφή. Εξ άλλου, η δυσκολία της ορθής μεταγραφής των ελληνικών τοπωνυμίων εκ μέρους του καλλιτέχνη δημιουργεί σε ορισμένες περιπτώσεις σύγχυση: για παράδειγμα, ο οικισμός που αναφέρεται ως Vallepitades θα μπορούσε να ταυτιστεί είτε με τους Βαρυπατάδες της Μέσης είτε με τους Αλειμματάδες του Βορείου Συγκροτήματος.